اسیدوز در دام زنده و درمان آن

گوسفند زنده | دام زنده | لایو شیپ : مصرف زیاد دانه (grain overload) به عنوان اسیدوز یا مسمومیت دانه ای نیز شناخته می شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که گاو، گوسفند یا بز مقدار زیادی دانه می خورند و می تواند منجر به اسیدوز، کند شدن روده، کم آبی بدن دام و غالبا مرگ شود. برای موارد شدید به درمان توسط دامپزشک نیاز است.

مصرف زیاد دانه چیست؟

مصرف زیاد دانه (اسیدوز یا مسمومیت دانه ای) هنگامی اتفاق می افتد که گاو، گوسفند یا بز مقدار زیادی دانه بخورند. دانه مصرفی کربوهیدرات را در شکمبه دام آزاد می کند و این به جای هضم طبیعی به سرعت تخمیر می شود.

باکتری های موجود در شکمبه اسید لاکتیک تولید می کنند و در نتیجه باعث اسیدوز، کند شدن روده، کم آبی بدن و اغلب مرگ می شوند.

چه عواملی باعث مصرف زیاد دانه می شود؟

گندم و جو شایع ترین دلایل مصرف زیاد دانه هستند، اما گاهی اوقات با جو دوسر و لوپین اتفاق می افتد. خرد کردن یا ترک خوردن دانه توسط آسیاب چکش احتمال مصرف زیاد دانه را افزایش می دهد، زیرا این فرآیند ها منجر به آزاد شدن سریع تر کربوهیدرات ها می شود.

موارد زیر اغلب به عنوان عوامل افزایش مصرف دانه مشاهده می شود:

• سهمی به طور ناگهانی و بدون وارد شدن تدریجی به دانه ها، به تغذیه دام اضافه می شود.
• تغییر ناگهانی در رژیم تغذیه یا دانه های تغذیه شده به وجود آید.
• مزارع تازه برداشت شده (که ممکن است دانه ریخته شود یا مناطق برداشت نشده وجود داشته باشد)
• دسترسی به سهم برنامه ریزی نشده به دانه یا گلوله، مانند اطراف سیلوها را پیدا کنید.

کدام دسته از دام ها تحت تأثیر قرار می گیرند؟

گوسفندان، بزها و گاوها در هر سنی می توانند تحت تأثیر مصرف زیاد دانه قرار گیرند اگر غلات بیشتری از حد طبیعی هضم کنند. علائم مصرف زیاد دانه عباتند از:

• ظاهر افسرده
• دراز کشیدن
• اسهال
• کم آبی بدن دام و تشنگی
• نفخ (سمت چپ شکم)
• راه رفتن مبهوت یا آرام
• تلف شدن دام

روش های درمانی برای اسیدوز در دام زنده

برای داشتن یک برنامه درمانی با دامپزشک خود مشورت کنید، زیرا درمان با توجه به شدت بیماری متفاوت خواهد بود. درمان ها شامل مایعات داخل وریدی، خیساندن محلول بی کربنات یا شیر منیزیه، تزریق آنتی بیوتیک داخل رحمی، تزریق تیامین یا استروئید و جراحی برای حیوانات بسیار با ارزش است.

به دنبال مصرف زیاد غلات در دام، ترمیم لایه شکمبه تا شش هفته طول می کشد، بنابراین حیوانات در حال بهبودی در این مدت نرخ رشد ضعیفی را از خود نشان می دهند. برخی از دام ها ممکن است به عفونت های ثانویه، از جمله آبسه در کبد و سایر اندام ها مبتلا شوند.

این دام ها ممکن است تمایل به ضعف طولانی مدت داشته باشند و ممکن است نیاز به خارج شدن از گله را داشته باشند.

چگونه از اسیدوز در دام زنده جلوگیری کنیم؟

با معرفی تدریجی غلات جدید به حیوانات می توان از مصرف زیاد غلات جلوگیری کرد. مقدار دانه و زمان لازم برای سازگاری گوسفند یا گاو با دانه بستگی به موارد زیر دارد:

• در دسترس بودن یونجه و خوراک دیگر
• زمان سال
• نوع دانه ای که تغذیه می شود
• اهداف تغذیه (مانند شیرهای مخصوص برای فروش یا میش های شیرده)

محصولات خاص آنتی بیوتیکی که به طور انتخابی تعداد باکتری های تولید کننده اسید در روده را کاهش می دهند، با تجویز دامپزشکان موجود است. این موضوع باعث می شود که بدون گذشتن فرآیند طولانی مدت، دانه ها و غلات با سرعت بیشتریبه دام معرفی شوند.

دستورالعمل های مفید برای جلوگیری از مصرف زیاد غلات

برخی از دستورالعمل های مفید برای جلوگیری از مصرف زیاد غلات موجود در انبار که موجب اسیدوز می شود عبارتند از:

• از جو دو سر و لوپین به عنوان اولویت و یا قبل از انتقال به گندم یا جو، استفاده کنید.

• در مرحله معرفی غلات جدید، روزانه غلات را به تغذیه اضافه کنید.

• در ابتدا با ۵۰ گرم در روز، اول جو دوسر را به گوسفندان معرفی کنید و به دنبال آن ۵۰ گرم در هر سر در روز افزایش دهید تا اینکه به سهمیه غذایی مورد نیاز برسید.

• اطمینان حاصل کنید که گوسفندان همیشه به گیاه دانه و همچنین غلات تغذیه شده دسترسی دارند.

• جو دوسر را با شروع از ۵۰۰ گرم در روز در هر گاو و سپس افزایش در هر گرم ۵۰۰ گرم در هر چهارم روز تا رسیدن به جیره مورد نیاز وارد کنید.

• هنگام تغذیه غلات برای پرورش دام زنده اطمینان حاصل کنید که همیشه منبع یونجه و سیلوی مرغوب در دسترس است و حداقل ۲۰٪ از سهمیه را تشکیل می دهد (مگر اینکه یک جیره غذایی کامل در آنجا مخلوط شود).

• برای جابه جایی به گندم یا جو از جو دوسر، مقدار گندم یا جو را هر پنج روز و در مدت ۱۶ روز ۲۵٪ از جیره جو دوسر افزایش دهید. به عنوان مثال، اگر جیره جو دوسر فعلی ۵۰۰ گرم است، با اضافه كردن ۱۲۵ گرم گندم یا جو به هر ۳۷۵ گرم جو دوسر، شروع كنید.

• گله خود را برای مشاهده علائم پشم شویی، افسردگی، بی حالی و لنگش کنترل کنید که این نشان می دهد که مقدار دانه تغذیه شده خیلی سریع افزایش یافته است.

بیماری هایی که ممکن است علائمی شبیه به مسمومیت دانه ای داشته باشند:

• فلج اطفال
• سالمونلوز
• کلیه پالپی (انتروتوکسایمی)
• توکسمی بارداری
• هیپوکلسمی
• لوپینوز

اگر در مورد علائمی که دام از خود نشان می دهد تردید دارید یا علائم بیماری غیرمعمول یا مرگ و میر متعددی را در گله خود مشاهده می کنید، با دامپزشک تماس بگیرید و باره این موضوع با وی مشورت کنید تا بتوانید بهترین راهکار را برای درمان هرچه سریع تر دام زنده به کار بگیرید.